اطلاعات این کتاب به شرح زیر می باشد :
توضیحات و خلاصه ای از فهرست کتاب :
تذکره العلاج مشخصات کتاب: شماره بازیابی : 5-7509 امانت : امانت داده می شود شماره های شناسایی دیگر : 7509/1 سرشناسه : میرزا بابا طبیب آشتیانی، محمد مومن، قرن 13ق. عنوان و نام پدیدآور : تذکره العلاج[نسخه خطی]/میرزا بابا محمد مومن بن محمد حسینی نخعی آشتیانی وضعیت استنساخ : لواسان، 1265ق. آغاز ، انجام ، انجامه : آغاز:بسم الله الرحمن الرحیم ستایش بیقیاس تحفه بارگاه حکیمی است که کلیات عالم اسباب از مفردات مشیتش مختصر نمونه ایست و نیایش حمد وسپاس تذکره دستگاه کریمی که افراد لیل و نهار در کتابخانه ارادتش موجز نشانه ایست. انجام:نرم سائیده با شراب استنشاق کند و جهت پاک کردن چرک قدری اندوزوت اضافه کنند. انجامه:تمت الکتاب بتاریخ یوم دوشنبه شعبان در لواسان اتمام یافت سنه 1265. مشخصات ظاهری : 370ص.(ص.14-272)،14سطر کامل،اندازه سطور:85×144؛قطع:142×214 یادداشت مشخصات ظاهری : نوع و درجه خط:نستعلیق نوع کاغذ:فرنگی شکری (آهارمهره) تزئینات متن:عناوین و سرفصلها و خط کشی بالای برخی کلمات و عبارات به شنگرف. خصوصیات نسخه موجود : حواشی اوراق:حواشی و صفحات 1-13و361-370 دارای تصحیحات و یادداشت هایی مرتبط با متن نسخه و برخی فواید،برخی دستورات غذایی مناسب ،داروهای گیاهی،مقدار و دستور ترکیب آنها در درمان بیماریهای مختلف و برخی دعاها جهت شفای امراض مختلف است،که به نظر میرسد که توسط یک طبیب نوشته شده باشد. نیز عناوین بیماریهای هر صفحه در حاشیه به شنگرف آمده است. معرفی نسخه : کتابی است از محمد مومن بن محمد حسینی نخعی آشتیانی در دستورها و قواعد معالجات متداول قرن 13ق. و آنچه معمول اطبای حاذق این زمان با آنچه از اطبای سلف و یا استادان تجربه نموده است. کتاب در دو بخش است.لیکن مولف این دو بخش را خود جدا نکرده است.بخش اول در علاج امراض و علامات بیماریها استو ابتدا نام بیماری،سپس علاج آن را( از صداع تا بحرانات ردیه) بیان میکند.بخش دوم، مشتمل است بر داروها و خوردنیهای سودمند و درمان بخش است و تقریبا به ترتیب الفبایی(از آشامیدن چوب چینی تا نشوق) است.مولف از طبیبی بنام مولانا نورالله -که رساله ای در فوائد چوب چینی دارد- و سالک الدین و حکیم مومن و نسخه های پدر خود گواه می آورد. توضیحات نسخه : نسخه بررسی شده .دارای آثار لک و رطوبت،تغییر رنگ کاغذ در لبه ها،پاشیدگی مرکب. یادداشت کلی : زبان:فارسی تالیف برای: مولف دیباچه این کتاب را بنام شجاع السلطنه حسنعلی میرزا قاجار کرده است. منابع اثر، نمایه ها، چکیده ها : دانشگاه(9: 887)، منزوی(1: 495)،مجلس(19: 154). صحافی شده در این مجلد: : رساله اسهالیه/احمدبن محمدحسین حسینی شریف تنکابنی:هنزک،1265ق.2037011 موضوع : پزشکی سنتی نشانه شناسی (پزشکی) [بیماری ها -- درمان] دسترسی و محل الکترونیکی : http://dl.nlai.ir/UI/24d9eeb4-4356-4cc7-a4b3-2b1bbdbeb7b6/Catalogue.aspx عناوین اصلی کتاب شامل: اشاره؛ [مقدمه مؤلف]؛ الصّداع الحار السّاذج ؛ الصداع البارد الساذج ؛ الصّداع الدّموی ؛ الصّداع الصّفراوی ؛ الصّداع البلغمی ؛ الصّداع السّوداوی ؛ الصّداع الرّیحی ؛ الصّداع بشرکه المعده؛ السّرسام الدّموی ؛ السّرسام الصفراوی ؛ السّرسام البلغمی ؛ السّرسام السّوداوی ؛ عاشرا؛ الدّوار؛ الکابوس ؛ الصّرع الحار؛ الصّرع البارد؛ المالخولیاء الحار؛ المالخولیاء البارد؛ سکته ؛ تشنج ؛ رعشه ؛ لقوه ؛ فالج ؛ زکام و نزله ؛ عشق ؛ رمد و قرحه حار؟؟؟؛ رمد و قرحه بارد؛ وجع اذن ؛ صمم ؛ رعاف ؛ ورم استرخاء لسان ؛ اورام اشفاف شفه ؛ وجع اسنان ؛ حناق الحار؛ حناق البارد؛ بحه الصوت ؛ سعال الرّطب ؛ سعال یابس ؛ ذات الصّدر؛ ذات الجنب ؛ ذات الرّیه ؛ سل ؛ خفقان ؛ غشی ؛ سوء مزاج حارّ مادی و ساذج معده ؛ سوء مزاج بارد و ساذج و مادی معده ؛ سوء مزاج یابس ساذج و مادی معده ؛ وجع معده ؛ وجع معده صفراوی ؛ وجع معده سوداوی ؛ وجع معده ریحی ؛ ضعف قوه هاضمه ؛ هیضه و تخمه ؛ نقصان الهضم ؛ اورام معده ؛ شهوت کلبی ؛ فواق ؛ اورام حار کبد؛ اورام بارد کبد؛ سوء مزاج حار کبد؛ سوء مزاج بارد کبد؛ ضعف کبد؛ قیام الکبد؛ استسقا؛ یرقان اصفر؛ یرقان اسود سیاهی ؛ سوء مزاج حار طحال ؛ سوء مزاج بارد؛ ورم حار طحال ؛ ورم بارد طحال ؛ زلق و سجح معوی ؛ ذحیر؛ قولنج ؛ قولنج صفراوی ؛ بواسیر؛ نواصیر؛ خروج مقعده ؛ سوء مزاج کلیه؛ قروح کلیّه ؛ ذیانیطس ؛ ورم مثانه ؛ حصاه مثانه ؛ بول الدّم ؛ سلس البول ؛ حبس البول ؛ حرقه البول ؛ نقصان الباه ؛ ادویه باهیه؛ معلظّات ذکر؛ مضیقات قبل ؛ سیلان منی و وذی و احتلام ؛ سرعه انزال ؛ اورام خصیتین و قضیب ؛ فتق ؛ ورم رحم حار؛ نفخه رحم ؛ حب طمث ؛ ادرار طمث ؛ عسر حمل ؛ کثره اسقاط؛ علامات حمل ؛ دوالی ؛ داء الفیل ؛ عرق النسا؛ مفاصل حار و نقرس ؛ مفاصل بارد نقرس ؛ اورام و بثورات ؛ فلقمونی ؛ حمیره ؛ سلعه ؛ سرطان ؛ خنازیر؛ مل ؛ حمیره نمله ؛ جرب ؛ سعفه ؛ طاعون ؛ نار فارسی ؛ قو با؛ جذام ؛ آتشک ؛ ثالیل ؛ ثالیل ؛ بهق اسود؛ کلف نمش ؛ انبات الشعر؛ تطویل شعر؛ داء الثعلب ؛ فی المسمنات ؛ تسمین بدن عجیب الفعل و مجرّبست ؛ دوائی که عجیب الاثر؛ فی الهزال ؛ فی تحقیق ماهیه الحمّی ؛ فی الحمی دق ؛ فی الحمی المطبقه ؛ فی حمی غب خالص ؛ فی المحرقه ؛ فی الحمی المواظبه ؛ فی الحمی الشّفه ؛ فی الحمی السّودائی الدّائر و اللّازم ؛ فی حمی ربع لازم ؛ فی حمی الغشی ؛ فی الحمی الوبائی ؛ فی حمی الجدری و الحصبه ؛ فی شطر الغب و غب غیر قابض ؛ فی تحقیق البحران ؛ دستور تنقیه نمودن ؛ آشامیدن قهوه چینی ؛ ؟؟؟ دستور آشامیدن عشبه ؛ دستور آشامیدن عرق خیار؛ دستور آشامیدن شیر بز؛ دستور آشامیدن شیر اولاغ اولاغ سفید؛ دستور آشامیدن شیر زنان ؛ دستور خوردن کوشت افعی ؛ دستور خوردن زرنیخ ؛ انکور؛ انار؛ انجیر؛ آلوچه ؛ آلوزرد؛ آلوبالو؛ اسفناج ؛ ارزن ؛ ارده ؛ انجلک ؛ بادنجان ؛ پیاز؛ برنج ؛ به ؛ باقلا؛ پاچه ؛ پنیر؛ پودنه ؛ پسته ؛ بادام شیرین ؛ بیدمشک ؛ توت سفید؛ توت سیاه ؛ تخم مرغ ؛ ترنج ؛ تره ؛ ترخوانی ؛ ترب ؛ تیهوا؛ تمر هندی ؛ چقندر؛ جو؛ خربزه ؛ خیار سبز؛ خیار شنبر؛ خرما؛ خر کور؛ خرکوش ؛ خوک ؛ خشخاش سفید؛ دوغ ؛ ذرّت ؛ روغن ؛ ربّ انارین ؛ ربّ توت ؛ ربّ ریواس ؛ ربّ غوره ؛ زردآلو؛ زرشک ؛ زردک ؛ سیب ؛ سیر؛ سماق ؛ شراب ؛ شلجم ؛ شفتالو؛ شیره ؛ شکر سفید؛ شکر سرخ ؛ شبت ؛ شاهی ؛ شیر؛ شش ؛ شتک ؛ شتر؛ عسل ؛ عدس ؛ غاز؛ غوره ؛ فرنی ؛ فندق ؛ فاخته ؛ قمری ؛ قمریت ؛ کلم ؛ کلاب ؛ کلابی شیرین ؛ کلابی ترش ؛ کیلاس ؛ کردو؛ کدو؛ کبک ؛ کبوتر؛ کنجشک ؛ کرده ؛ کاومیش ؛ کاو؛ کرفس ؛ کاهو؛ لیمو؛ لوبیا سرخ ؛ ماست ؛ مالش ؛ مرغ ؛ ماهی ؛ ماهی روبیان ؛ مویز؛ مرزه ؛ نقاع ؛ نارنج ؛ نارجیل ؛ نان ؛ نخود؛ هندوانه ؛ هریسه ؛ ایارج فیقرا؛ ایارج لوغاز؛ ایارج جالینوسی ؛ اطریفل کشنیزی ؛ اطریفل صغیر؛ اطریفل رمّانی ؛ بخور جهه صداع ؛ بخور دیکر جهه مورد نزلی ؛ بجهه زکام ؛ بخور جهه صداع مزمن ؛ بخور جهه مواد نزلی ؛ تریاق؟؟؟؛ طوطیای غوره ؛ جوارش چهارعرق ؛ جوارش عود؛ جوارش عود؛ جوارش شهریاران ؛ جوارش جالینوس ؛ جوارش سفرجلی ؛ جوارش عود ترشی معمول حقیر؛ حبّ قوقایا جهه صداع ؛ حبّ سعال ؛ حب سعال ؛ حب جهه استمساک منی ؛ حب نزله ؛ حب نزله ؛ حبّ الشفاء؛ حب مروارید؛ حب شفا در تالیف حقیر؛ دواء الملک حار؛ دواء المشک بارد؛ دواء المشک ؛ دواء الکرکم ؛ دواء الکرکم صغیر؛ چشمیزج ؛ ذر داربه ؛ روغن قسط؛ سفوف تربد؛ نفوف لام ؛ سفوف مغری ؛ سفوف مغری بجهه رخیر؛ سفوف دیدان ؛ سفوف جهه اسهال اطفال ؛ سفوف جهه حرقه البول ؛ مسنون جهه تقویه لثه دندان ؛ مسنون از تألیفات حکیم مؤمن ؛ مسنون جهه جوششهای دهان ؛ مسنون جهه رویانیدن کوشت لثه ؛ شربت با مفتح ؛ شربت بزوری ؛ شربت استخودوس ؛ شربت بنفشه ؛ شربت غیاب ؛ شربت فواکه ؛ شربت صندل ؛ شربت درد؛ شربت مفرح ؛ شربت خمیرمایه ؛ شیاف ؛ شیاف جهه قولنج ؛ شیاف ابیض جهه رمد؛ شیاف اخضر؛ شیاف ایار؛ ضمادی جهه مفاصل ؛ ضماد جهه قوبا؛ ضمادی که مسکن جمع اوجاع است ؛ ضمادی که جمیع اورام حاره ؛ ضمادی که انواع مفاصل را نافع است ؛ ضمادی که جهه بواسیر نافع است ؛ ضماد جهه تقویه معده اطفال ؛ ضماد جهه کشودن خون بواسیر؛ طلائی که شکافتن موی را سود دارد؛ طلائی که منع انبات مو کند؛ غرغره جهه ورم لوزتین و حناق حار؛ فرزجه که اخربع مشیمه کند؛ فرزجه جهه ادرار حیض مجربست ؛ فرزجه دیکر؛ فرزجه جهه احتیاق زخم بسیار؛ فرزجه که اعانت بر حمل کند؛ فرزجه که در قطع خون نظیر ندارد؛ قرص درد؛ قرص کافور؛ قرص کافور نوع دیکر؛ قرص کاکنج ؛ قرص طباشیر ملیّن ؛ قرص بنفشه ؛ قرص مسکن اوجاع ؛ قرص طباشیر قابض ؛ قرص لک ؛ کحل مقوی سرمه ؛ لعوق بنفشه ؛ لعوق خشخاش ؛ لعوق زوفا؛ مطبوخ افتیمون و غاریقون ؛ مطبوخ هلیله ؛ مطبوخ زوفاء جهه ربود؛ مطبوخ استخودوس ؛ مطبوخ بسفایج ؛ ماء الاصول ؛ ماء الاصول دیکر جهه سدّه جکر و سپرز؛ مسقی جهه رفع مرّه السّودا؛ مسقی جهه دفع رطوبات معده ؛ مسکنات قی ؛ معجون الملک ؛ معجون فودنجی ؛ معجون قولنج ریحی ؛ معجون کمونی ؛ معجون فلونیای ؛ معجون بر شعشا؛ معجون سورنجان ؛ معجون نجاح ؛ مفرّحات بارد؛ مفرّح یاقوتی ؛ مرهم لعاب ؛ هوجوبه جهه زخمها؛ مرهم باسلیقون[2]؛ مرهم داخلیون ؛ مرهم سفیدآب ؛ مرهم رال معمول اطبای هند است ؛ مرهم خل ؛ مرهم کافور؛ منضج ؛ ترنجبین منضج ؛ مسهل احتقانی ؛ مسهل احتقانی ؛ مسهل مشروب ؛ مسهل مشروب بلغم و سودا؛ نوش دارو؛ نقوح جهه رعاف ؛ نشوق جهه جراحت ؛ رساله خواص بیخ چینی